การบริหารจัดการชีวมวลจากใบและยอดอ้อยของเกษตรกร

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวทางการบริหารจัดการชีวมวลจากใบและยอดอ้อย หลังการเก็บเกี่ยวของเกษตรกร การเก็บรวบรวมข้อมูลโดยการสัมภาษณ์เกษตรกรผู้ปลูกอ้อยโรงงานของปีการผลิต 2564/65 ในพื้นที่ 13 จังหวัดที่มีการปลูกอ้อยโรงงานจำนวนมาก ซึ่งการจัดเก็บข้อมูลในครั้งนี้นอกเหนือจากการสัมภาษณ์เกษตรกรแล้ว ยังใช้วิธีการจัดสนทนากลุ่มของเกษตรกรในประเด็นเกี่ยวกับการจัดการใบและยอดอ้อย ผลการศึกษา พบว่า การผลิตอ้อยโรงงานในปีการเพาะปลูก 2564/65 เกษตรกรมีวิธีจัดการชีวมวลอ้อยหลังเก็บเกี่ยว คือ เกษตรกรส่วนใหญ่ร้อยละ 50.83 ปล่อยใบและยอดอ้อยไว้ในแปลงเพื่อคลุมดินและเตรียมไถกลบ รองลงมาคือ เผาใบและยอดอ้อยทิ้ง ร้อยละ 32.87 อัดใบและยอดอ้อยส่งโรงไฟฟ้าชีวมวล ซึ่งตั้งอยู่ในพื้นที่ ร้อยละ 13.43 แจกฟรีให้แก่ผู้ที่ต้องการ ร้อยละ 1.85 และขายให้แก่ผู้นำไปแปรรูปเป็นปุ๋ยหรืออาหารสัตว์ ร้อยละ 1.02 สำหรับวิธีการของเกษตรกรในการขายใบและยอดอ้อยให้กับโรงไฟฟ้าชีวมวล แบ่งออกเป็น 3 วิธี คือ (1) เหมายกแปลงโดยให้ผู้ประกอบการหรือโรงงานมาดำเนินการเอง (2) การจ้างอัดแล้วให้เกษตรกรนำไปขายเอง และ (3) เกษตรกรลงทุนเป็นผู้ประกอบการ ในการรับจ้างอัดใบและยอดอ้อยเพื่อส่งให้โรงไฟฟ้าชีวมวล สำหรับแนวทางในการส่งเสริมการบริหารจัดการชีวมวลอ้อยที่เหมาะสมของเกษตรกร คือ 1) ผลักดันการรวมกลุ่มและเชื่อมโยงเครือข่ายวิสาหกิจชุมชนเพื่อบริหารจัดการชีวมวลอ้อยที่เหมาะสมกับพื้นที่ 2) กำหนดนโยบาย ยุทธศาสตร์ สำหรับการบริหารจัดการชีวมวลอ้อย 3) สนับสนุนและส่งเสริมการบริหารจัดการชีวมวลอ้อยที่ยั่งยืนและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ผ่านการกำหนดมาตรการ จัดทำโครงการ และรณรงค์เพื่อสร้างแรงจูงใจให้กับเกษตรกรผู้ปลูกอ้อย และ 4) การบูรณาการความร่วมมือจากทุกภาคส่วนโดยกำหนดบทบาทให้ทุกภาคส่วนได้เข้ามามีส่วนร่วมในการบริหารจัดการ เพื่อให้เกิดการปฏิบัติที่เป็นรูปธรรมและต่อเนื่องอย่างยั่งยืน