พฤกษศาสตร์พื้นบ้านและการกักเก็บคาร์บอนของต้นบินยา (Mangifera caesia Jack ) ในอำเภอยะรัง จังหวัดปัตตานี

บทคัดย่อ

การศึกษาพฤกษศาสตร์พื้นบ้านและการกักเก็บคาร์บอนของต้นบินยา (Mangifera caesia Jack)
ในอำเภอยะรัง จังหวัดปัตตานี ประเทศไทย ระหว่างเดือนพฤษภาคม 2561 ถึงเดือนกรกฎาคม 2562 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะทางพฤกษศาสตร์พื้นบ้านของต้นบินยาในด้านการใช้ประโยชน์ของต้นบินยา ขนาดของต้นบินยาและผลบินยาในอำเภอยะรัง ความหลากชนิดของพืชพรรณในระบบนิเวศใต้ต้นบินยาและปริมาณคาร์บอนไดออกไซด์ที่ต้นบินยากักเก็บไว้ โดยใช้การสนทนากลุ่มกับประชาชน 3 ช่วงวัยได้แก่อายุ 0 - 30 ปี อายุ 31 - 55 ปี และอายุ 56 ปีขึ้นไปกลุ่มละ 10 คน และวางแปลงตัวอย่างขนาด 30 × 10 เมตร จำนวน 11 แปลง พบว่าต้นบินยาส่วนใหญ่อยู่ในระบบสวนบ้าน ซึ่งมีพืชพรรณหลากชนิด มีบางแปลงเป็นสวนยางพาราและป่าช้า โดยในบริเวณดังกล่าว ต้นบินยามักจะเป็นต้นไม้ที่มีขนาดใหญ่ที่สุด ผู้ใช้ประโยชน์จากต้นบินยาอายุระหว่าง 56 ปีขึ้นไป จะรู้จักการใช้ประโยชน์จากต้นบินยาในด้านการใช้ผลเป็นอาหารและการใช้ลำต้นเป็นเนื้อไม้มากที่สุด รองลงมาคือช่วงอายุ 30 - 55 ปี ขณะที่ผู้มีอายุน้อยกว่า 30 ปี จะมีผู้ที่รู้จักการใช้ประโยชน์ค่อนข้างน้อย โดยผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 30 ปีขึ้นไปจะมีความเชื่อเกี่ยวกับพิษของยางจากต้นบินยาซึ่งส่งผลให้เกิดอาการผิวหนังบวมพองและคัน ชื่อของต้นบินยาได้ถูกนำมาตั้งเป็นชื่อชุมชนในอดีตและชื่อซอยในตำบลยะรัง งานวิจัยนี้มีต้นบินยาที่ศึกษาทั้งหมด 11 ต้น มีความสูงเฉลี่ย  37.22 เมตร (23.31 – 46.78) ทรงพุ่มมีความกว้างเฉลี่ย 17.12 เมตร (13.00 – 26.60)

และมีเส้นรอบวงที่ความสูงเพียงอกของลำต้นเฉลี่ย 289.09 เซนติเมตร (170.00 – 500.00) โดยมีความมากชนิด (Species richness) 3 – 17 ชนิด ค่าดัชนีความหลากชนิดพรรณไม้ Shonnon – Wiener ตั้งแต่  0.6647 – 2.7260 ค่าความสม่ำเสมอของชนิดพรรณ (Pielou’s Evenness Index : E) ระหว่าง  0.5419 – 1.0330  ความหนาแน่น 0.11 (0.06 – 0.26) ต้นต่อตารางเมตร  ความถี่ในการพบพรรณไม้แต่ละชนิด ร้อยละ 23.50 (2.00 – 100.00) และต้นบินยายังสามารถกักเก็บคาร์บอนไดออกไซด์ได้เฉลี่ย 0.6354 (0.0843 - 1.6214) ตันคาร์บอน ต้นบินยาจึงเป็นทั้งต้นไม้ที่มีความเชื่อแฝงอยู่ มีผลที่รับประทานได้ มีประโยชน์จากเนื้อไม้และมีคุณค่าในการกักเก็บคาร์บอนในระบบสวนบ้าน