ความหลากหลายของตัวอ่อนแมลงชีปะขาว แมลงสโตนฟลาย และแมลงหนอนปลอกน้ำ ในน้ำตกศรีทักษิณและน้ำตกบาเละ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าฮาลา-บาลา จังหวัดนราธิวาส
คำสำคัญ:
ตัวอ่อนแมลงน้ำกลุ่ม EPT, ลำธารต้นน้ำ, พื้นที่ป่าอนุรักษ์บทคัดย่อ
งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความหลากหลายของตัวอ่อนแมลงชีปะขาว แมลงสโตนฟลาย และแมลงหนอนปลอกน้ำ (แมลงน้ำกลุ่ม EPT) ในน้ำตกศรีทักษิณและน้ำตกบาเละ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าฮาลา-บาลา จังหวัดนราธิวาส เก็บตัวอย่างภาคสนามตั้งแต่เดือนมิถุนายนถึงเดือนกันยายน 2562 และเดือนกุมภาพันธ์ถึงเดือนมิถุนายน 2563 โดยใช้สวิงปากรูปตัวดีและเก็บด้วยมือ พร้อมทั้งวัดค่าปัจจัยทางกายภาพและเคมีบางประการของน้ำโดยใช้เครื่องมือวัดในภาคสนาม ผลการศึกษาพบตัวอ่อนแมลงน้ำกลุ่ม EPT ทั้งหมด 6,827 ตัว 24 วงศ์ 43 สกุล แมลงหนอนปลอกน้ำมีความหลากหลายมากที่สุด พบ 17 วงศ์ 29 สกุล (67.44%) รองลงมา คือ แมลงชีปะขาวพบ 4 วงศ์ 8 สกุล (18.60%) และแมลงสโตนฟลาย 3 วงศ์ 6 สกุล (13.96%) ตามลำดับ น้ำตกบาเละพบแมลงน้ำกลุ่ม EPT 38 สกุล มากกว่าน้ำตกศรีทักษิณพบ 36 สกุล โดยแมลงหนอนปลอกน้ำ วงศ์ Hydropsychidae มีความหลากหลายมากที่สุด พบ 7 สกุล Hydropsyche มีความชุกชุมมากที่สุด 1,666 ตัว สกุล Hydropsyche และ Chimarra พบได้ทั่วไปและมีการกระจายตัวกว้าง พบทั้งสองสถานีและทุกเดือนที่ศึกษา แมลงหนอนปลอกน้ำ สกุล Hydroptila (วงศ์ Hydroptilidae) มีการกระจายตัวแคบ พบจำนวนน้อยและพบในน้ำตกบาเละเท่านั้น การศึกษาค่าปัจจัยทางกายภาพและเคมีบางประการของน้ำ พบว่า ปริมาณออกซิเจนที่ละลายน้ำปริมาณของแข็งที่ละลายน้ำทั้งหมด ค่าการนำไฟฟ้า อุณหภูมิน้ำ ความเป็นกรด-ด่าง และความกว้างของลำธารมีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติระหว่างสถานีที่ศึกษา (p<0.05) การวิเคราะห์การจัดกลุ่มสถานีด้วย Cluster analysis สามารถจัดสถานีที่ศึกษาได้ 4 กลุ่ม และการวิเคราะห์การจัดอันดับด้วย Canonical correspondence analysis (CCA) พบว่าค่าปัจจัยทางกายภาพและเคมีบางประการของน้ำ มีความสัมพันธ์ต่อการกระจายตัวของแมลงน้ำกลุ่ม EPT
References
Boonsoong, B. (2014). Field Guide to Larvae of Mayflies, Stoneflies and Caddisflies in Thailand. Bangkok: Kasetsart University Press. (in Thai).
Boonsoong, B. (2022). Mayfly Larvae in Thailand. Bangkok: Pre one Press. (in Thai).
Holzenthal, R. W., Blahnik, R. J., Prather, A. L., & Kjer, K. M. (2007). Order Trichoptera Kirby, 1813 (Insecta), Caddisflies. Zootaxa, 639-698.
Hynes, H.B.N. (1976). Biology of Plecoptera. Annual Review of Entomology, 21, 135-153.
Jaihao, R., & Phalaraksh, C. (2013). Relationship between Water Quality and Distribution of Stonefly Larvae in Pristine Areas at Huai Nam Dung National Park, Thailand. Khon Kaen University Science Journal, 41(3), 709-722. (in Thai).
Kraiphet, S., Payakka, A., & Prommi, T. (2011). Diet and Trophic Groups of an Aquatic Insect Community in Mae Tao Creek, Mae Sot District, Tak Province. Suleyman Demiral University Research Journal, 7(1), 83-104. (in Thai).
Morse, J. C., Frandsen, P. B., Graf, W., & Thomas, J. A. (2019). Review: Diversity and ecosystem services of Trichoptera. Insects, 10(5), 1-25.
Morse, J. C., Lian, Y., & Lixin, T. (eds). (1994). Aquatic Insects of China Useful for Monitoring Water Quality. Nanjing: Hohai University Press.
Pimthong, T., & Sangpradub, N. (2016). Diversity of Stoneflies Larvae in Yakruae and Phromlaeng Streams, Nam Nao National Park, Phetchabun Province. The National and International Graduate Research Conference. (pp. 564-572). Khon Kaen: Khon Kaen University. (in Thai).
Rajsuwan, P., Thawarorit, K., & Puwaphut, R. (2021). Diversity and Distribution of Hydropsychidae (Insecta: Trichoptera) in Hala-Bala Wildlife Sanctuary, Narathiwat Province. Princess of Naradhiwas University Journal, 13(3), 308-326. (in Thai).
Sangpradub, N., & Boonsoong, B. (2006). Identification of Freshwater Invertebrates of the Mekong River and its Tributaries. Vientiane: Mekhong River Commission.
Sangpradub, N. (2016). Common aquatic insects of Sakaerat Environmental Research Station. Center of Excellence on Biodiversity. Bangkok: Chulalongkorn University. (in Thai).
Stewart, K. W., & Stark, B. P. (2002). Nymphs of North American Stonefly Genera (Plecoptera). (2nd ed.). Columbus: The Caddis Press.
Tangpairojwong, N. (2020). Interesting Aquatic Insects in Thailand. Khon Kaen: Khon Kaen University Press. (in Thai).
Teh, N., Thawarorit, K., & Suksupan, P. (2021). Diversity of Caddisflies (Insecta: Trichoptera) in Pacho Waterfall, Budo-Su Ngai Padi National Park, Narathiwat Province. Princess of Naradhiwas University Journal, 13(3), 327-343. (in Thai).
Thawarorit, K., & Sangpradub, N. (2016). Diversity and Distribution of Larval Caddisflies in the Protected Areas; Phu Kradueng National Park, Loei Province and Phu Khieo Wildlife Sanctuary, Chaiyaphum Province. Princess of Naradhiwas University Journal, 8(1), 101-110. (in Thai).
Thawarorit, K., Suksupan, P., & Sangpradub, N. (2017). Diversity of Mayflies, Stoneflies and Caddisflies (Order Ephemeroptera, Plecoptera and Trichoptera) in Hala-Bala Wildlife Sanctuary, Narathiwat Province. Princess of Naradhiwas University Journal, 9(3), 149-161. (in Thai).
Toyatmak, P. (2011). The Use of EPT group as bioindicator of water quality at Ton Nga Chang Waterfall, Songkhla Province. (Master’s Thesis). Prince of Songkhla University. (in Thai).
Wiggins, G.B. (1996). Larvae of the North American caddisfly genera (Trichoptera). (2nd ed.). Toronto: University of Toronto Press. 147 pp.
Yule, C.M., & Sen, Y. H. (2004). Freshwater Invertebrates of the Malaysian Region. Malaysia: Akademi Sains Malaysia.
Downloads
เผยแพร่แล้ว
How to Cite
ฉบับ
บท
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ข้อความลิขสิทธิ์ เติมด้วยค่ะ
